Czesław Niemen był bez wątpienia jednym z największych artystów w historii polskiej muzyki rozrywkowej. Był też przykładem muzycznej ewolucji – od bigbitowych piosenek z zespołem Niebiesko Czarni po interpretacje wierszy Norwida i muzykę elektroniczną. Jego śmierć w wyniku choroby nowotworowej to do dziś jedna z największych strat w historii polskiej muzyki. Przypomnijmy sobie, kim był ten wielki artysta, a także jego największe przeboje.
Pierwsze kontakty z muzyką
Zanim Niemen stał się Niemenem, urodził się 16 lutego 1939 roku w Starych Wasiliszkach na terenach dzisiejszej Białorusi jako Czesław Juliusz Wydrzycki. Już jako dziecko wykazał zainteresowanie muzyką. W czasach szkolnych śpiewał w kościelnym chórze, grał także na organach oraz w szkolnym chórze. Ojciec Czesława – Antoni – zajmował się strojeniem fortepianów, co na pewno miało wpływ na chłopca. Po ukończeniu szkoły podstawowej poszedł do klasy fortepianu w liceum pedagogicznym w Grodnie. Podczas występów szkolnych grał też na bajanie – dla niewtajemniczonych, jest to odmiana akordeonu rosyjskiego pochodzenia. Poza muzyką od najmłodszych lat interesował się także rysunkiem i malarstwem.
W 1958 roku rodzina Wydrzyckich została przesiedlona do Polski w ramach repatriacji – tak propaganda PRL określała wysiedlenia Polaków z kresów wschodnich. Kilkukrotnie się przeprowadzali, ostatecznie młody Wydrzycki zamieszkał w Sopocie. W Gdańsku uczęszczał do klasy fagotu w średniej szkole muzycznej, reszta rodziny zamieszkała w Kołobrzegu. Jednocześnie dawał występy w studenckich teatrach i kabaretach oraz studenckim klubie Żak gdzie śpiewał piosenki latynoamerykańsksie grając jednocześnie na gitarze.
Franciszek Walicki i Niebiesko Czarni
W 1962 roku Czesław poznał świętej pamięci dziennikarza muzycznego Franciszka Walickiego, zwanego dziś “Ojcem polskiego bigbitu i rocka”. W latach 70. Walicki rozpoczął też w Sopockim Grand Hotelu działalność pierwszej w Polsce dyskoteki o nazwie Musicorama. Zajął się organizacją występów Wydrzyckiego i promocją muzyka. Po zwycięstwie na Festiwalu Młodych Talentów w Szczecinie, Czesław wyruszył w trasę koncertową z zespołem Czerwono Czarni założonym dwa lata wcześniej przez Walickiego. W tym samym roku zaczął występować w innym zespole założonym przez Walickiego – Niebiesko Czarni z którą nagrał utwór “Lekcja Twista” (mimo polskiego tytułu jest śpiewany po angielsku).
Rok później wystąpił na pierwszej edycji festiwalu w Opolu z piosenką “Wiem Że Nie Wrócisz”. Kilka lat później ukazała się w zmienionej wersji na trzeciej płycie artysty “Czy Mnie Jeszcze Pamiętasz”.
Pod koniec 1963 roku wraz z zespołem Niebiesko Czarni dał koncerty w Hali Olympia w Paryżu. Wtedy to za namową żony Franciszka Walickiego zaczął występować już jako Czesław Niemen. W połowie lat 70. zaczął również posługiwać się oficjalnie nazwiskiem Czesław Juliusz Niemen-Wydrzycki. Już jako Czesław Niemen nagrał swój pierwszy wielki przebój “Pod Papugami” oraz utwór “Baw Się w Ciuciubabkę”.
Występując w Sali Kongresowej przed koncertami Marleny Dietrich w styczniu 1964 po raz pierwszy wykonał utwór “Czy Mnie Jeszcze Pamiętasz”, który również należy do kanonu największych przebojów artysty.
Utwór Czesława Niemena przypadł do gustu piosenkarce i pod koniec roku nagrała jego niemieckojęzyczną wersję zatytułowaną “Mutter, Hast Du Mir Vergeben”. Wraz z Niebiesko Czarnymi Niemen koncertował w całym kraju, a także we Francji i na Węgrzech. Na festiwalu w Rennes zdobył nagrodę Srebrnego Gronostaja oraz nagrodę specjalną od jury za oryginalny debiut i kompozycje. W 1965 roku po trasie koncertowej w Jugosławii odszedł z zespołu Niebiesko Czarni.
Wśród pierwszych utworów nagranych przez Czesława Niemena znalazł się także cover utworu “The Locomotion”, wykonywanego przez Little Evę a wylansowanego w latach 80. przez Kylie Minogue.
Zespół Akwarele
Rok po odejściu z Niebiesko Czarnych, Czesław Niemen skomponował podczas pobytu we Francji utwór “Sen o Warszawie”. Jest to jeden z najbardziej znanych utworów artysty. Od 2004 roku jest on hymnem kibiców klubu piłkarskiego Legia Warszawa. Stwierdzenie, że jest to jedna z najpiękniejszych i najbardziej ponadczasowych piosenek o stolicy naszego kraju, zdecydowanie nie jest przesadą.
Pod koniec 1966 roku wraz z muzykami bigbitowego zespołu Chochoły stworzył swój pierwszy samodzielny zespół o nazwie Akwarele. Na początku kolejnego roku wyruszył z nim w trasę koncertową i nagrał pierwszy album studyjny zatytułowany “Dziwny Jest Ten Świat”. Album stał się pierwszą Złotą Płytą w historii polskiej fonografii. Utwór tytułowy stał się pierwszym protest songiem w historii polskiego rocka i hymnem ówczesnej młodzieży. Niemen otrzymał również za ten utwór nagrodę Polskiego Radia.
Na uwagę zasługują utwory którymi Czesław Niemen inspirował się komponując muzykę do tej piosenki. Są to utwory “It’s a Man’s Man’s Man’s World” Jamesa Browna…
…oraz “When a Man Loves a Woman”, który oryginalnie wykonywał Percy Sledge, choć najbardziej znane wykonanie należy do Michaela Boltona.
Do historii przeszło również wykonanie “Dziwny Jest Ten Świat” na festiwalu w Sopocie w tym samym roku. Czesław Niemen wystąpił w Sopocie mimo przeziębienia. Na uwagę zasługuje tekst piosenki. Choć jest on uznawany za protest song, w rzeczywistości dotyczył on relacji międzyludzkich. Jak wspomniała po latach druga żona artysty: “Czesław jako człowiek prostolinijny nie pojmował obłudy i dwulicowości, stąd tekst tej piosenki”. Jej tekst mimo upływu lat nadal jest aktualny, a sam utwór to ponadczasowe arcydzieło. Od tytułu piosenki wzięła się również nazwa programu Waldemara Milewicza, reportera wojennego TVP który zginął tragicznie w Iraku 7 maja 2004 roku. Innym przebojem z pierwszej płyty Czesława Niemena został utwór “Wspomnienie” skomponowany do wiersza Juliana Tuwima.
“Sukces”
Kolejne dwa lata przyniosły kolejne dwie płyty z zespołem Akwarele. W 1968 roku ukazała się płyta “Sukces”. Znalazł się na niej kolejny ponadczasowy przebój Czesława Niemena – “Płonąca Stodoła”. Innym znanym utworem z tej płyty jest utwór “Włóczęga” będący polską wersją rosyjskiej piosenki ludowej “Brodiaga”. W 1975 roku Niemen wykonał jej oryginalną rosyjską wersję. Ciekawostka: utwór “Brodiaga” wykonał w 1973 roku Janusz Panasewicz, późniejszy wokalista zespołu Lady Pank na Festiwalu Piosenki Radzieckiej w Zielonej Górze. Podobnie jak poprzednik, płyta “Sukces” pokryła się złotem. W tym samym roku światło dzienne ujrzał krótkometrażowy film zatytułowany “Sukces”. W filmie artysta został niestety ukazany jako buc, choć w rzeczywistości Czesław był bardzo sympatyczną osobą.
Rok później ukazał się ostatni album nagrany z Akwalerami zatytułowany “Czy Mnie Jeszcze Pamiętasz?”, na którym oprócz nowych utworów takich jak “Obok Nas” czy “Czas Jak Rzeka” znalazło się też kilka utworów z czasów współpracy z zespołem Niebiesko Czarni. Zespół Akwarele uległ rozwiązaniu, a Niemen zaczął występować z zespołem we Włoszech pod nazwą Niemen. Nagrał również włoskojęzyczną wersję utworu “Dziwny Jest Ten Świat” zatytułowaną “Io Senza Lei”.
Niemen Enigmatic
W międzyczasie zespół Czesława Niemena zmienił nieco skład i zaczął występować pod nazwą Niemen Enigmatic. We Włoszech zespół występował głównie w dyskotekach grając nieraz dla 7 osób, wystąpił także na festiwalu Cantagiro w czerwcu 1970 roku. W tym samym roku artysta odbył po Polsce wspólną trasę z włoską piosenkarką egipskiego pochodzenia o pseudonimie Farida. Wydał również album “Enigmatic”, który zapoczątkował eksperymenty muzyczne w jego karierze. Album był utrzymany w klimatach rocka progresywnego, utwory były muzycznymi interpretacjami wierszy znanych polskich poetów. Najbardziej znane utwory z tego albumu to interpretacja wiersza Cypriana Norwida “Bema pamięci żałobny rapsod”…
..oraz interpretacja wiersza Adama Asnyka “Jednego Serca”.
Szczegółowe omówienie płyty “Enigmatic” znajdziecie w tym filmie z kanału “Historia Winylem Pisana”.
Rozwój muzyczny oznaczał dla Czesława Niemena początek korzystania z instrumentów elektronicznych. Na płycie “Enigmatic” po raz pierwszy wykorzystał organy Hammonda, w niedługim czasie rozbudował swoje instrumentarium o Melotron i syntezator Mooga. Czesław Niemen stał się tym samym pierwszym polskim muzykiem korzystającym z tego instrumentu.
Ambitniejsze przedsięwzięcie
W styczniu 1971 roku po raz kolejny zmienił się skład zespołu Niemena. Z nową ekipą udało się zarejestrować podwójną płytę “Niemen”, zwaną “Czerwonym Albumem” i utrzymaną w jazz-rockowej stylistyce. Artysta po raz kolejny wykorzystał wiersze Norwida i skomponował suitę “Człowiek Jam Niewdzięczny” oraz piosenkę “Sprzedaj Mnie Wiatrowi”. Na płycie pojawiły się także teksty Wojciecha Młynarskiego.
W 1971 roku zespół Enigmatic uległ rozwiązaniu, a Czesław Niemen wraz z kontrabasistą Helmutem Nadolskim i muzykami zespołu SBB używającego wówczas nazwy Silesian Blues Band powołał do życia Grupę Niemen. Wśród muzyków znaleźli się Józef Skrzek, jeden z pioneerów polskiej elektroniki oraz Jerzy Piotrowski, w latach 80 perkusista zespołu Kombi. Był to zespół zdecydowanie awangardowy. Artysta wraz z zespołem nagrał w Monachium dwie anglojęzyczne płyty “Strange Is This World” i “Ode To Venus”. Na rynku pojawiły się także płyty “Niemen vol 1” i “Niemen vol 2”. Zespół wystąpił w Monachium na imprezie “Rock & Jazz Now” towarzyszącej otwarciu igrzysk olimpijskich. Na płycie “Strange Is This World” znalazła się anglojęzyczna wersja utworu “Dziwny Jest Ten Świat”.
Inżynierem dźwięku na płycie “Ode To Venus” był Reinhold Mack, współpracujący w późniejszych latach z Electric Light Orchestra i Queen.
Współpraca z Budką Suflera i… Janem Hammerem
Po koncercie w Białymstoku w lipcu 1973 roku, Grupa Niemen uległa rozwiązaniu a Skrzek i Piotrowski reaktywowali SBB. W styczniu i lutym 1974 roku Niemen nagrał w Nowym Jorku trzeci anglojęzyczny album “Mourner’s Rhapsody” na którym znalazła się anglojęzyczna wersja “Bema pamięci żałobny rapsod”. Wśród muzyków sesyjnych na płycie znaleźli się muzyk jazzowy Michał Urbaniak oraz… Jan Hammer który w latach 80 podbił listy przebojów motywem muzycznym z serialu “Policjanci z Miami”. Rok później wziął udział w sesji nagraniowej do debiutanckiej płyty zespołu Budka Suflera “Cień Wielkiej Góry”.
Po rozpadzie Grupy Niemen powstał kolejny samodzielny zespół Czesława Niemena o nazwie Niemen Aerolit. Nowy zespół poszedł w kierunku muzyki elektronicznej. W 1974 roku zespół Aerolit wystąpił na festiwalu w Sopocie, na którym zaprezentował materiał wydany w kolejnym roku na albumie “Niemen Aerolit”. Czesław Niemen sięgnął na płycie po wiersze Norwida oraz Marii Pawlikowskiej – Jasnorzewskiej i Zbigniewa Herberta. Instrumentarium elektroniczne zostało rozbudowane o fortepian elektryczny i klawinet, z którego w swojej karierze korzystali między innymi Stevie Wonder oraz Herbie Hancock. Niestety, karierę zespołu przerwała nagła śmierć perkusisty Piotra Dziemskiego.
Katharsis – pierwszy w pełni samodzielny album
Rok po rozwiązaniu zespołu Aerolit, Czesław Niemen wydał swój pierwszy w pełni samodzielny album. Materiał został zatytułowany “Katharsis” i był kontynuacją elektronicznego brzmienia. Tematem przewodnim płyty były pułapki związane z rozwojem cywilizacji i wyprawami w kosmos. Ostatni utwór na płycie “Epitafium” został zadedykowany Piotrowi Dziemskiemu. Latem 1976 roku Czesław Niemen otrzymał Złoty Krzyż Zasługi oraz odznakę Zasłużony Działacz Kultury.
W 1978 roku Czesław Niemen wydał album “Idée fixe”, składający się z trzech płyt winylowych. Część muzyki została skomponowana do sztuki Juliusza Słowackiego “Sen srebrny Salomei”. Rok później na festiwalu w Sopocie zdobył Grand Prix Festiwalu Interwizji (czyli takiej Eurowizji, ale po naszej stronie żelaznej kurtyny) za utwór “Nim Przyjdzie Wiosna”.
Występy we Włoszech z zespołem Enigmatic oraz w Monachium i krajach skandynawskich z Grupą Niemen to nie jedyne zagraniczne występy Czesława Niemena. W latach 70. Polak koncertował też w ZSRR, USA, wystąpił też na festiwalu jazzowym w Bombaju oraz na Światowym Festiwalu Młodzieży i Studentów w Hawanie. W ciągu całej swojej kariery występował też na Targach MIDEM w Cannes.
Lata 80.
W 1980 roku Polskie Nagrania wydały bez wiedzy muzyka płytę “Postscriptum”, na której znalazła się elektroniczna aranżacja utworu “Dziwny Jest Ten Świat”. Płyta była stworzona jedynie w celach promocyjnych na targi MIDEM. Wydanie płyty bez wiedzy Czesława Niemena to był jeden z wielu przypadków ignorowania jego woli artystycznej. W 1981 muzyk skomponował muzykę do spektaklu “Tragedia Romantyczna”.
Wprowadzenie stanu wojennego zakłóciło karierę muzyka. Pomimo tego, w maju 1982 roku wystąpił w Sztokholmie z zespołem Kombi. W tym czasie ukazał się również wydany na kasecie album zatytułowany “Przeprowadzka” z muzyką do filmów dla dzieci “Rodzina Leśniewskich”, “Przygrywka”, “Kłusownik” i “Na Tropach Bartka”. Przez resztę dekady występował sporadycznie, między innymi na festiwalu Jazz Jamboree, zlocie Old Rock Meeting w Sopocie czy festiwalu w Jarocinie. W 1989 roku ukazał się album “Terra Deflorata”.
Lata 90.
W latach 90 Czesław Niemen zaczął publikować autorskie felietony w magazynie “Tylko Rock” (obecnie “Teraz Rock”). W marcu 1990 roku wystąpił gościnnie na festiwalu w San Remo. Dwa lata później wziął udział w spektaklu “Księga Krzysztofa Kolumba” w Teatrze Muzycznym w Gdyni. W maju 1995 roku Czesław Niemen wystąpił gościnnie na koncercie zespołu Perfect zorganizowanym na kortach Legii Warszawa. Wraz z zespołem wykonał utwór “Dziwny Jest Ten Świat”. Był to – jak stwierdził sam zainteresowany – pierwszy od 20 lat jego występ z zespołem rockowym. Prócz Czesława Niemena, podczas koncertu gościnnie wystąpili Krzysztof Cugowski oraz Dariusz Kozakiewicz, późniejszy gitarzysta Perfectu. Na scenie w trakcie wykonywania utworu “Autobiografia” pojawiła się również aktorka Pola Raksa.
Dwa miesiące później wystąpił gościnnie z zespołem Dżem na koncercie “List do R.” zorganizowanym w katowickim Spodku w pierwszą rocznicę śmierci Ryszarda Riedla. Wykonał utwory “Cała w Trawie” i “Obłuda”. Podczas koncertu wystąpili również Tadeusz Nalepa, Kasia Kowalska, Małgorzata Ostrowska, Wojciech Waglewski, Martyna Jakubowicz, Krystyna Prońko oraz syn Ryszarda Riedla Sebastian. W tym samym roku ukazała się składanka “Sen o Warszawie” z wczesnymi nagraniami artysty.
W latach 90. Czesław Niemen był zagorzałym przeciwnikiem pirackich płyt. Zdecydował również, że do czasu uregulowania spraw związanych z prawami autorskimi nie zamiera nagrywać nowych albumów. W 1997 roku, po Powodzi Tysiąclecia, wziął udział w projekcie “Cegiełka na rzecz ofiar powodzi – Moja i Twoja Nadzieja”, w ramach którego nagrano nową wersję przeboju zespołu Hey i Edyty Bartosiewicz z 1993 roku. Prócz zespołu Hey i Edyty Bartosiewicz oraz Czesława Niemena w projekcie udział wzięli między innymi Maryla Rodowicz, Patrycja Kosiarkiewicz, Natalia Kukulska, Anna Świątczak (późniejsza wokalistka zespołu Ich Troje) oraz Grzegorz Markowski. Na singlu pojawiła się też jazzowa interpretacja utworu w wykonaniu Anny Marii Jopek. Dochód ze sprzedaży singla przekazano na fundusz “Telewidzowie Powodzianom”.
W 1999 roku w plebiscycie tygodnika “Polityka” został wybrany wykonawcą wszechczasów.
Ostatnie lata życia
We wrześniu 2001 roku Czesław Niemen wystąpił na koncercie poświęconym pamięci C.K. Norwida, dwa miesiące później ukazał się ostatni album studyjny artysty, zatytułowany “Spochmurykapelusza”. Został on ciepło przyjęty zarówno przez krytyków, jak i fanów artysty.
W latach 2002-2003 ukazały się dwa sześciopłytowe kolekcjonerskie boksy z albumami z lat 1967-1980. Pomimo osłabienia spowodowanego nowotworem układu chłonnego, intensywnie promował oba wydawnictwa. W 2002 roku wraz z raperem Ostrym oraz Ewą Bem i wokalistą zespołu Sweet Noise, Glacą wystąpił w programie Zbigniewa Hołdysa w MTV Classic. Jak przyznał O.S.T.R. w swojej autobiografii, Czesław Niemen po tym programie zmienił swoje zdanie o rapie, do którego wcześnie miał niezbyt pozytywny stosunek za sprawą korzystania z jego twórczości bez zgody muzyka. Pozostał także w przyjacielskich relacjach z Ostrym.
Planowane było wydanie kolejnych dwóch boksów płytowych zawierających zagraniczne albumy artysty oraz muzyką skomponowaną na potrzeby teatru i telewizji. Niestety, do tego nie doszło.
Śmierć i pogrzeb Czesława Niemena
Czesław Niemen zmarł 17 stycznia 2004 roku w Warszawskim Centrum Onkologii w wyniku powikłań spowodowanych zapaleniem płuc. Pogrzeb artysty odbył się w kościele św. Karola Boromeusza w Warszawie 30 stycznia 2004 roku. Z inicjatywy Marka Niedźwieckiego o godzinie 13 wiele polskich rozgłośni radiowych wyemitowało utwór “Dziwny Jest Ten Świat”. Urna z prochami muzyka spoczęła na warszawskich Powązkach.
Przez lata ukazało się wiele filmów dokumentalnych i książek poświęconych artyście. Jak już wspomnieliśmy wcześniej, od 12 marca 2004 roku utwór “Sen o Warszawie” jest hymnem kibiców klubu piłkarskiego Legia Warszawa.
W ramach festiwalu w Sopocie w 2004 i 2009 roku odbyły się koncerty poświęcone pamięci muzyka. Od 2005 roku w Słupsku odbywa się Festiwal Młodych Talentów Niemen Non Stop. W 2009 roku Narodowy Bank Polski zaprezentował monety kolekcjonerskie poświęcone artyście. Dziewięć lat temu w galerii sztuki NEY Gallery & Prints w Warszawie odbyła się wystawa fotograficzna poświęcona Czesławowi Niemenowi. Szkoły między innymi we Włocławku, Strzelcach Opolskich i Świebodzinie noszą imię Czesława Niemena. W Świebodzinie znajduje się także ławeczka Czesława Niemena. W Lublinie, Warszawie i Poznaniu znajdziemy murale poświęcone artyście, w wielu polskich miast znajdują się ulice, skwery i ronda Czesława Niemena, w Poznaniu znajduje się także studium piosenkarskie jego imienia. W 2011 roku w rodzinnym domu muzyka w Starych Waliszkach powstało muzeum poświęcone jego życiu i twórczości.
Inspirowane Niemenem
Na przestrzeni lat ukazały się albumy poświęcone artyście oraz dziesiątki coverów oraz utworów samplujących jego twórczość. Albumy poświęcone twórczości Czesława Niemena nagrali między innymi Janusz Radek, Grażyna Łobaszewska, Stanisław Soyka, córka artysty Natalia Niemen oraz Krzysztof Zalewski, którego płyta “Zalewski Śpiewa Niemena” pokryła się złotem.
Coverów piosenek Czesława Niemena powstało dziesiątki. Do najciekawszych i bardzo znanych należą między innymi “Pod Papugami” w wykonaniu świętej pamięci Kory Jackowskiej, wokalistki zespołu Maanam.
Warto zwrócić uwagę także na utwór “Obok Nas” w wykonaniu zespołu O.N.A. – tego samego, w którym karierę zaczynała Agnieszka Chylińska.
“Dziwny Jest Ten Świat” po swojemu przedstawiła z kolei Kasia Kowalska.
Wiersz Norwida “Bema pamięci żałobny rapsod” zinterpretował Maciej Maleńczuk wraz z zespołem Homo Twist.
“Sprzedaj Mnie Wiatrowi” na nowo zaśpiewała Ewa Bem…
…a “Sen o Warszawie” – świętej pamięci Zbigniew Wodecki…
..oraz zespół Metalica podczas koncertu na Stadionie Narodowym w 2019 roku.
Po twórczość muzyka sięgali także raperzy. Sample z utworu “Sen o Warszawie” znalazły się w utworze “Ja Mam To Co Ty” składu Wzgórze Ya-Pa 3…
…a Peja w utworze “Zawsze Będzie Takie Granie” wykorzystał sample z utworu “Czas Jak Rzeka”.
Również zespół The Chemical Brothers sięgnął po twórczość Czesława Niemena. W utworze “The Test” z płyty “Come With Us” wykorzystali fragmenty utworu “Pielgrzym”. Zaskoczeni, co?
Covery “Dziwny Jest Ten Świat” w programach talent show
Również w programach typu talent show można było wielokrotnie usłyszeć covery piosenek Czesława Niemena, zwłaszcza utworu “Dziwny Jest Ten Świat”. Do historii przeszło wykonanie 12-letniej wówczas Klaudii Kulawik w programie Mam Talent czy Michała Szpaka w X-Factor.
Utwór ten wykonywany był również w zagranicznych programach tego typu. Najbardziej znane wykonania to te od Asmik Shiroyan w ukraińskiej edycji The Voice…
…czy Davita Chaxalyana w armeńskiej edycji X-Factor.
Wcielenia uczestników Twoja Twarz Brzmi Znajomo
W Czesława Niemena kilkukrotnie wcielali się uczestnicy programu “Twoja Twarz Brzmi Znajomo”. Byli to Paweł Tucholski, Grzegorz Wilk, Agnieszka Twardowska, Filip Lato, Danzel oraz Janusz Radek.
Czesław Niemen bez cienia wątpliwości wciąż jest legendą polskiej sceny muzycznej, a jego twórczość jest ponadczasowa. Bądźmy szczerzy – nie będzie drugiego tak genialnego artysty jak on. Bez względu na gust muzyczny, warto zaznajomić się z twórczością Czesława Niemena.
